Vakning
Listasafn Ísafjarðar / Ísafjörður Art Museum | 2021-04-30 - 2021-06-05

Guðrún Arndís Tryggvadóttir opnaði sýninguna Vakning í Listasafni Ísafjarðar, Safnahúsinu, Ísafirði þ. 30. apríl en síðasti sýningardagur er laugardagurinn 5. júní en þá mun Guðrún vera með sýningarspjall kl. 14:00. Sýningin er opin á virkum dögum frá kl. 12:00-18:00 og á laugardögum frá kl. 13:00 til 16:00. Sýningarstjóri er Inga Jónsdóttir.

„Á þessari sýningu sem fengið hefur heitið Vakning, má sjá blekteikningar sem myndlistarmaðurinn Guðrún A. Tryggvadóttir hefur dregið upp á hverjum morgni þegar vakning tekur við af svefni. Þetta hefur hún gert allt frá 9. ágúst 2018 og eru blöðin farin að nálgast þúsund stykki. Guðrún lítur ekki á myndirnar sem sjálfstæð listaverk, en þær bera vissulega handbragð myndlistarmanns, eru dregnar með hröðum hreyfingum, oftast með misþynntu svörtu bleki og grípur eintöku sinnum til vatnslita þegar litir koma meðvitað fyrir í draumi. Markmiðið er að ná því á blað sem eftir lifir af draumum næturinnar án þess að einblína á myndbyggingu eða aðra listrænar undirstöður og er hvert blað unnið á aðeins örfáum mínútum. Hvatinn að þessum skráningum er meðvituð sjálfsskoðun þar sem kafað er á dulin djúp hins ómeðvitaða, en sjálfsskoðun er samnefnari yfir myndlist Guðrúnar nú sem fyrr.

Í gegnum aldirnar hafa draumar tengst menningarsögunni þar sem tilgangur og merking drauma hafa verið viðfangsefni jafnt fræðimanna sem almennings. Oft er áherslan á að draumar búi yfir merkingu sem taka verði mark á og benda má á ýmsa fyrirboða í Íslendingasögunum, svo sem drauma Guðrúnar Ósvífursdóttur í Laxdælu. Á wikipedia má sjá ágætis skilgreiningu á draumum, en þar segir að þeir séu „sýnir, hljóð eða önnur skynjun sem fólk upplifir í svefni, sem mynda oftast samfellda frásögn um eitthvað tiltekið efni. Rannsóknir vísindamanna hafa sýnt fram á að draumar séu oft uppgjör á deginum og hreinsun í undirmeðvitundinni sem hefur geymt miklar og jafnvel ónothæfar upplýsingar yfir daginn. Það er þess vegna sem draumar fylgja oft tilfinningum þess sem dreymir“. Áður var talið að í svefni væri heilinn í hvíld, en þvert á móti hefur komið í ljós að þá eigi sér stað eins konar tiltekt frekar en hlé, því heilastarfemi er mjög virk í svefni.

Á vef Svefnseturs Háskólans í Reykjavík segir „Nær allir draumar eiga sér stað á REM [Rapid Eye Movement]-stigi og er það svefnstig því gjarnan kallað draumsvefn. Draumar spanna u.þ.b. 2 klukkustundir nætursvefnsins, jafnvel þó einstaklingar eigi oft erfitt með að framkalla þessar minningar næsta morgunn. Þó enn sé ekki vitað fyrir víst hvaða tilgangi þeir gegna, hafa draumar verið tengdir við úrvinnslu minninga og tilfinninga, auk þess að örva sköpunarkraft okkar og getu til að leysa vandamál. Sumir halda því fram að draumar séu mikilvægt tól til að vinna úr erfiðum minningum og tengja gamlar minningar við nýskeða atburði, sem gæti fengið mann til að sjá hlutina í nýju samhengi.“ Ástæðan fyrir því hvers vegna við munum stundum drauma okkar en stundum ekkert af þeim felst í því hvenær við vöknum. Ef við vöknum rétt eftir REM-svefn þá munum við yfirleitt hvað okkur var að dreyma.

Sköpunarkraftur og nýtt samhengi eða sjónarhorn, hugtök sem nefnd eru hér áður í skilgreiningu á draumsvefni eru líka hugtök sem við tengjum gjarnan við myndlist. Sú listastefna sem helst er tengd draumum er súrrealismi, en súrrealistarnir höfðu mikinn áhuga á að túlka drauma sem ósagðar tilfinningar og langanir. Draumar voru stundum kveikjan að verkum eða þau spruttu úr meðvitundarlausum tengslum milli mynda, texta og merkingu þeirra eða merkingarleysi. Súrrealistarnir sóttu í kenningar Sigmunds Freuds og yfirfærðu þær í listsköpun sína á þann veg að sköpunarkrafturinn sem sóttur væri djúpt úr undirmeðvitund einstaklinsins og þar með draumsvefni, væri öflugri og sannari en sá sem sóttur er til meðvitaðrar hugsunar.

Vakning er breyting á ástandi og þar með tákn fyrir ákveðinn drifkraft. Sýningin Vakning er sambland af skrásettum ómeðvituðum atvikum úr draumsvefni og heildrænni innsetningu, sem unnin er af meðvitaðri gaumgæfni. Drifkraftur og einbeiting Guðrúnar, hefur getið af sér fjölbreytt skissusafn drauma. Í meðförum hennar getur safnið síðar meir orðið vakning eða hvati að hinum ólíklegustu listaverkum auk þess að dýpka skilning hennar sjálfrar á sér og tilfinningum sínum. Hér á sýningunni Vakning hefur hún gert safnið að efnivið í eina allsherjar innsetningu, eitt staðbundið listaverk, þar sem áhorfendum er boðið að ganga inn í draumheim hennar. Hver veit nema þannig verði draumskissurnar vakning, eða hvati, fyrir gesti til þess að leita að einstökum táknum til túlkunar eða að heildaryfirbragð sýningarinnar veki fleiri stig vakningar. En fyrst og fremst er hér á ferð áhugaverð sýning sem vert er að njóta.“

Inga Jónsdóttir